Page 10 - Gazeta AFP

E martë, 14 nëntor 2017 10
DOSSIER

Nga cikli "100 vrasjet më të bujshme në

historinë e shtetit shqiptar 1912-2017"

SI U VRA

ESAD

ESAD PASHË TOPTANI
PASHË Kryeministra, ministra, njerëz

me pozitë të lartë shtetërore e
deri tek ata që nuk kanë pasur
ndonjë post, emri i të cilëve
kishte po aq rëndësi sa një
kryeministër e ministër, janë
pjesë e këtij libri. Vrasja e ish-
kryeministrit Esad Pashë
Toptani është pa dyshim më
TOPTANI tipikja e këtij rregulli. Rëndësia e
një personi të vrarë nuk lidhet
doemos me faktin se ai ka pasur
një pozitë të lartë shtetërore.
Fjala vjen, një person i vrarë
mund të mos ishte politikan,
ministër e kryeministër, por ka
qenë një person me influencë,
Nga ROLAND QAFOKU Gazeta "Albanian Free Press" publikon sot detaje mbi një atëherë pa dyshim që është
përfshirë në listë, për shkak të
implikuar direkt në 10 vrasje. I tjetër nga vrasjet më të bujshme në Shqipëri, atë të jehonës që ka shoqëruar
akuzuar për 20 vjedhje, grabitje kryeministrit Esad Pashë Toptani. Arsyeja kryesore e vrasjes vrasjen. Isa Boletini, Çerçiz
prone e abuzime të këtij lloji. Në Topulli, Ded Gjo Luli, e deri te
Itri raste kishte tradhtuar hapur së Esad Pashë Toptanit më 1920 nga Avni Rustemi, ishte peshëngritësi Aleksandër
Shqipërinë, duke dhuruar territore në dorëzimi i Shkodrës dhe vrasja e Hasan Riza Pashës. Kondo, Artin Basha etj., nuk
këmbim të parave. Ishte vënë në kanë pasur asnjë detyrë
shërbim të Italisë, Serbisë, Malit të Zi, Ai ishte dy herë kryeministër, ministër i Brendshëm në qeverinë e shtetërore, por emri dhe
Francës, Greqisë, në interes të rëndësia e tyre në shoqëri ka
pushtetit të vet dhe kundër Shqipërisë. Ismail Qemalit, ministër i Luftës në qeverinë e Turhan Pashë qenë madje shumë herë më e
Vrasjen e Esad Pashë Toptanit nuk e Përmetit, komandant vali i Shkodrës, komandant i madhe se e mjaft shtetarëve e
mendonte vetëm Avni Rustemi. Atë të burokratëve.
diel të 13 qershorit të vitit 1920, në Xhandarmërisë së Janinës, deputet i Sanxhakut të Gjirokastrës
vend të 2 plumbave nga pistoleta Esad Pashë Toptani është i vetmi kryeministër shqiptar që duke
"Smith & Wesson" Esad Pashë Toptani ishte pikërisht ai, mendja i shkoi në dy
mund të kishte marrë edhe një tufë me ushtruar detyrën ka urdhëruar ekzekutimin e ministrit të gjëra: te revolveri që mbante në
lule si dhuratë për datëlindje. Por fiks qeverisë së vet. Ministri i Financave, Nexhat Libohova, u vra më xhepin e djathtë të xhaketës dhe te
në ditën që pashai mbushte 57 vjeç, krimet që kishte kryer Esadi. Ja si e
studenti nga Libohova e qëlloi për 26 maj 1915 në Durrës nga truproja i kryeministrit, Osman përshkruan vetë studenti 25-vjeçar
vdekje teksa po dilte nga hotel "Con- Avni Rustemi momentin e vrasjes
tinental" në Paris, duke kryer kështu Bali, pasi ai zbuloi tradhtinë ndaj Esad Pashë Toptanit. përpara trupit gjykues në gjykatën e
vrasjen më të bujshme të kohës, por Detajet që gjeni në këtë speciale, janë pjesë e librit më të ri të Parisit:
edhe një nga më të bujshmet në "Esat Pasha ecte ngadalë e me
historinë e Shqipërisë. publicistit Roland Qafoku, opinionist i "Albanian Free fodullëk. Me të parë atë, gjithë historia
SKENA E VRASJES Press", "100 vrasjet më të bujshme në historinë e shtetit e Shqipërisë m'u përshkua në
Ishte ora 13.00. e 13 qershorit kur mendjen time dhe më pushtoi një
Esad Pashë Toptani doli nga hotel shqiptar 1912-2017", një vepër që vjen në kuadrin e 105- turbullim i madh. Kapa në xhep të
"Continental" në Paris. Atë ditë vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë djathtë revolverin e mbushur me 6
mbushte 57 vjeç dhe kishte vendosur fishekë që e mbaja me vete dhe
që datëlindjen ta festonte në qëllova disa herë… Ai u rrëzua gati
"L'Escargot d'Or", një nga lokalet më asnjë fjalë, e qëlloi me pistoletë dy e një polici që kaloi aty rastësisht u menjëherë dhe unë e hodha shpejt
luksoze të Parisit në shoqërinë e dy herë. Herën e parë plumbi e kapi në shoqërua me shtrëngimin e prangave për tokë revolverin".
personave: të së dashurës franceze, pjesën ku qafa bashkohet me kurrizin, në kyçet e duarve të tij. Mustafa Kruja është një nga ata që
22-vjeçares Eliz Dyfur, me të cilën e ndërsa Esadi po rrëzohej, e qëlloi EKZEKUTIMI jo vetëm e kanë njohur mirë Esad
bashkëjetonte prej dy vitesh, dhe të sërish përpara në anën e zemrës. Avni Rustemi nuk e kishte takuar Pashë Toptanin, por edhe kanë
të nipit, Xhemil Bej Vlorës, që ndodhej Esad Toptani vdiq në vend, kurse Esad Toptanin asnjë herë në jetën e shkruar për të. Babai i Mustafa Krujës
në Paris. Porositi te recepsionisti një veprimi tjetër i atentatorit ishte hedhja tij. Por ama ato 5 herë që e kishte parë, ishte shërbëtor i Esad Pashë Toptanit
makinë, e cila u parkua përpara hotelit; e pistoletës mbi trupin e viktimës. Avni e kishte fiksuar mirë. Të paktën, sipas dhe, për më tepër, ka qenë Esad
teksa Xhemili dhe Eliz u futën në Rustemi nuk bëri ndonjë përpjekje për dëshmisë së tij përpara komisarit Pashë Toptani ai që i ka paguar
makinë, Esadi po ecte disa metra t'u larguar nga vendi i krimit. Kjo u dha francez Eugene Jublen, ai ndodhej studimet e Mustafa Krujës. Më mirë se
prapa tyre. Në këtë moment, krejt mundësi dy rojeve të sigurisë së rastësisht përpara derës së hotel Mustafa Kruja nuk mund të ketë njeri
paparitur, studenti Avni Rustemi iu hotelit dhe disa kalimtarëve të rastit ta "Continental", kur befas doli prej andej që ta ketë njohur atë. Mustafa Kruja e
afrua Esadit nga prapa dhe, pa i thënë kapnin duke ushtruar dhunë. Mbërritja gjenerali. Në momentin kur e dalloi që përshkruan kështu atentatin e Avni