Page 4 - Gazeta AFP
P. 4

E martë, 14 nëntor 2017                                                                                                                      144
                                                                           SHËNDETI

                                         SHËNDETI / Sëmundja e sheqerit po prek gjithnjë e më
                                         shumë popullsinë në vend. Mjeku endokrinolog, Florian
                                         Toti, flet me "Albanian Free Press": Diabeti, një grup
                                         sëmundjesh metabolike, po kthehet në pandemi, deri 5
                                         mijë raste të reja çdo vit. Shtohet numri i femrave që
                                         përballen me të, një në 10 përballet me dukurinë. Kur
                                         jetën e kalon së bashku me diabetin, rrëfimi i Alketës 44-
                                         vjeçare që vuan prej 32 vitesh. Shkaqet nga se shkaktohet
                                         sëmundja që vret cilësinë e jetesës, shpesh deri në fund të
                                         saj dhe cilat janë masat parandaluese. Dhe si bëhet kurimi
                                         për të shmangur varësinë nga insulinat



                                      Sëmundja që vret





                 Sonila Isaku
                                      jetën, diabeti


               iabeti sot nuk është më
               një sëmundje e të pasu-
               rve, ashtu sikurse hame-  shtohet frikshëm
      Dndësohet nga shumë nje-
      rëz. Diabeti është një sëmundje e
      cila mund të prekë këdo dhe kurdo.
      Mjekët specialistë pohojnë se, dia-
      beti i sheqerit po kthehet në një pan-  në Shqipëri
      demi, ndaj edhe matja e nivelit të
      glukozës në gjak, duhet të kryhet
      herë pas here, pasi kjo sëmundje
      fillimisht qëndron e fshehur, duke  Shkaku                      organizmin tonë. Thënë ndryshe,  dhe nëpërmjet rrymës së gjakut,  pas ngrënies. Kur ulet glicemia,
      mos shfaqur shenja.                Te personat pa diabet, intervali i  glukoza është "karburanti" i qelizës.  transportohet në të gjitha qelizat e  prodhimi i insulinës pakësohet.
         Sëmundja                     vlerave normale të glicemisë (sheqerit  Nga përdorimi i saj përfitohet energji  trupit ku dhe përdoret. Sidoqoftë,  Është e rëndësishme të theksohet
         Diabeti i sheqerit është një grup  në gjak), është nga 70-110 mg/dl.  për funksionimin e rregullt të qelizave  glukoza nuk mund të hyjë e vetme  se, edhe në gjendjen e urisë ka një
      sëmundjesh metabolike, që       Nivelet e glukozës janë të kontrollu-  të trupit. Furnizuesi kryesor i  në qelizë, ajo ka nevojë për insulinën  prodhim të qëndrueshëm, në sasi të
      karakterizohen nga nivele të larta të  ara nga insulina, e cila është një hor-  glukozës për njeriun, janë  që ta ndihmojë në transportin e saj  vogla të insulinës që ndryshon pak,
      glukozës (sheqerit) në gjak. Kjo  mon që prodhohet në gjëndrën e  karbohidratet; këto shpërbëhen në  brenda qelizës. Pa insulinë qelizat  dhe ndihmon në mbajtjen e një
      rezulton nga defekte në prodhimin e  pankreasit, nga disa qeliza të speci-  zorrën e hollë dhe glukoza (sheqeri)  nuk e përdorin dot glukozën,  glicemie të qëndrueshme gjatë urisë.
      insulinës ose të veprimit të saj, ose  alizuara që quhen qeliza beta. Glu-  në ushqimin e tretur, thithet nga  pavarësisht pranisë së saj në gjak.  Nga individët pa diabet, ky sistem
      të dyja bashkë. Diabeti është   koza është ushqyesi themelor për  qelizat intestinale (të zorrës së hollë),  Pra, në të gjitha tipet e diabetit të  rregullues ndihmon të mbahet glic-
      identifikuar për herë të parë, si një                                                            sheqerit, pamundësia e qelizave për  emia në një interval rreptësisht të
      sëmundje e shoqëruar me urinë e                                                                  të përdorur glukozën, ndodh në  kontrolluar. Në pacientët me diabet,
      ëmbël dhe rënie të theksuar në                                                                   situatën paradoksale "të uritur në  ky sistem rregullues është me
      peshë. Rritja e niveleve të glukozës                                                             mes të ushqimeve". Glukoza e    defekt, çka konsiston në: Mungesë
      (sheqerit) në gjak (hiperglicemia), çon                                                          papërdorur dhe me tepri, nxirret  të insulinës (e plotë ose e pjes-
      midis të tjerash, në eliminimin e                                                                jashtë (eliminohet me anë të urinës).  shme), paaftësi për të përdorur
      glukozës në urinë, prandaj quhej                                                                   Insulina                      glukozën me shkak uljen e ndjesh-
      "urinë e ëmbël". Diabeti është një                                                                 Insulina është e rëndësishme në  mërisë të qelizave ndaj insulinës (që
      gjendje mjekësore kronike, çka do                                                                rregullimin e rreptë të nivelit të  nuk realizohet transporti i glukozës
      të thotë që, megjithëse trajtohet, ajo                                                           glukozës në gjak dhe këtë e bën  brenda qelizës). Të gjitha këto çojnë
      zgjat deri në fund të jetës. Pra, diabeti                                                        nëpërmjet transportit të glukozës në  në rritje të niveleve të glukozës
      është një sëmundje që përmirësohet,                                                              brendësi të qelizës përdoruese dhe  (hiperglicemia), pra në diabet.
      por nuk shërohet. Në Shqipëri, numri                                                             nëpërmjet depozitimit në indin     Simptomat
      i personave me diabet është në rritje.                                                           muskulor dhe atë dhjamor. Normali-  Diagnoza e diabetit mund të
      Mendohet se kjo rritje influencohet                                                              sht pas ngrënies së një vakti ushqi-  dyshohet në praninë e shenjave të
      nga vetë ndryshimet e kësaj periudhe                                                             mor, vlerat e glicemisë rriten. Në  mëposhtme: Urinim në sasi të
      tranzicioni, si sa i takon mënyrës dhe                                                           përgjigje të kësaj rritjeje, pankreasi  madhe, madje edhe natën (poliuria).
      sasisë së ushqyerjes, ashtu edhe                                                                 prodhon më tepër insulinë që të  Tharje të gojës, etje, pirje të ujit në
      nivelit të streseve psiko-emocionale                                                             ndihmojë glukozën të hyjë nëpër  sasi të madhe. Meqenëse diabetiku
      dhe aktivitetit fizik.                                                                           qeliza dhe të ulë nivelet e glicemisë  urinon shumë, ai dehidrohet (humb

      Perimet, ushqimi kryesor kundër sheqerit në gjak                                                                                 Shifra dhe fakte

                                                                                                                               • 1/7 shtatzëni shoqërohet me diabet
                                                                                                                               gestational (që zhvillohet në shtatzëni).
                     or sa kalori duhet të marrë një person i cili                                                             •  20.9 mln ose 16.2% e lindjeve të gjalla
                 Pvuan nga diabeti? Kalorazhi ndryshon në varësi të gjinisë,
                                                                                                                               më 2015, gratë kanë patur një formë të
             KËSHILLA  Gjithsesi, janë disa rregulla të përgjithshme, por më pas janë                                          zhvillojnë diabet të tipit 2, brenda 5-10
                 në varësi të moshës, në varësi të aktivitetit fizik, në varësi të
                                                                                                                               hiperglicemisë në shtatzëni. Gati gjysma e
                 peshës trupore etj.
                                                                                                                               grave me histori të diabetit gestional,
                 dietologët ata që përcaktojnë kalorazhin konkret për çdo
                                                                                                                               viteve nga lindja.
                 pacient.
                                                                                                                               •50% e rasteve me hiperglicemi në shtat-
                 Ajo që rekomandohet të konsumohet pa masë, janë perimet
                 dhe zarzavatet, ato rekomandohen të konsumohen të freskëta
                                                                                                                               zëni, ndodhin te gratë e moshës nën 30 vjeç.
                 dhe mundësisht të papërpunuara (skuqura apo zier), për të
                                                                                                                               •Pjesa më e madhe e rasteve me
                 mos humbur vlerat ushqimore. Këto ushqime nuk duhet të
                                                                                                                               hiperglicemi në shtatzëni, ishte në vendet
                 skuqen, por të konsumohen të ziera ose të pjekura.
                                                                                                                               me të ardhura të mesme dhe të ulëta, ku
                 Sa i takon vajit, preferohet përdorimi i vajrave bimore, siç
                                                                                                                               aksesi për kujdesin amtar është i limituar.
                 është vaji i ullirit.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9