Page 4 - Gazeta AFP
P. 4
E martë, 14 nëntor 2017 144
SHËNDETI
SHËNDETI / Sëmundja e sheqerit po prek gjithnjë e më
shumë popullsinë në vend. Mjeku endokrinolog, Florian
Toti, flet me "Albanian Free Press": Diabeti, një grup
sëmundjesh metabolike, po kthehet në pandemi, deri 5
mijë raste të reja çdo vit. Shtohet numri i femrave që
përballen me të, një në 10 përballet me dukurinë. Kur
jetën e kalon së bashku me diabetin, rrëfimi i Alketës 44-
vjeçare që vuan prej 32 vitesh. Shkaqet nga se shkaktohet
sëmundja që vret cilësinë e jetesës, shpesh deri në fund të
saj dhe cilat janë masat parandaluese. Dhe si bëhet kurimi
për të shmangur varësinë nga insulinat
Sëmundja që vret
Sonila Isaku
jetën, diabeti
iabeti sot nuk është më
një sëmundje e të pasu-
rve, ashtu sikurse hame- shtohet frikshëm
Dndësohet nga shumë nje-
rëz. Diabeti është një sëmundje e
cila mund të prekë këdo dhe kurdo.
Mjekët specialistë pohojnë se, dia-
beti i sheqerit po kthehet në një pan- në Shqipëri
demi, ndaj edhe matja e nivelit të
glukozës në gjak, duhet të kryhet
herë pas here, pasi kjo sëmundje
fillimisht qëndron e fshehur, duke Shkaku organizmin tonë. Thënë ndryshe, dhe nëpërmjet rrymës së gjakut, pas ngrënies. Kur ulet glicemia,
mos shfaqur shenja. Te personat pa diabet, intervali i glukoza është "karburanti" i qelizës. transportohet në të gjitha qelizat e prodhimi i insulinës pakësohet.
Sëmundja vlerave normale të glicemisë (sheqerit Nga përdorimi i saj përfitohet energji trupit ku dhe përdoret. Sidoqoftë, Është e rëndësishme të theksohet
Diabeti i sheqerit është një grup në gjak), është nga 70-110 mg/dl. për funksionimin e rregullt të qelizave glukoza nuk mund të hyjë e vetme se, edhe në gjendjen e urisë ka një
sëmundjesh metabolike, që Nivelet e glukozës janë të kontrollu- të trupit. Furnizuesi kryesor i në qelizë, ajo ka nevojë për insulinën prodhim të qëndrueshëm, në sasi të
karakterizohen nga nivele të larta të ara nga insulina, e cila është një hor- glukozës për njeriun, janë që ta ndihmojë në transportin e saj vogla të insulinës që ndryshon pak,
glukozës (sheqerit) në gjak. Kjo mon që prodhohet në gjëndrën e karbohidratet; këto shpërbëhen në brenda qelizës. Pa insulinë qelizat dhe ndihmon në mbajtjen e një
rezulton nga defekte në prodhimin e pankreasit, nga disa qeliza të speci- zorrën e hollë dhe glukoza (sheqeri) nuk e përdorin dot glukozën, glicemie të qëndrueshme gjatë urisë.
insulinës ose të veprimit të saj, ose alizuara që quhen qeliza beta. Glu- në ushqimin e tretur, thithet nga pavarësisht pranisë së saj në gjak. Nga individët pa diabet, ky sistem
të dyja bashkë. Diabeti është koza është ushqyesi themelor për qelizat intestinale (të zorrës së hollë), Pra, në të gjitha tipet e diabetit të rregullues ndihmon të mbahet glic-
identifikuar për herë të parë, si një sheqerit, pamundësia e qelizave për emia në një interval rreptësisht të
sëmundje e shoqëruar me urinë e të përdorur glukozën, ndodh në kontrolluar. Në pacientët me diabet,
ëmbël dhe rënie të theksuar në situatën paradoksale "të uritur në ky sistem rregullues është me
peshë. Rritja e niveleve të glukozës mes të ushqimeve". Glukoza e defekt, çka konsiston në: Mungesë
(sheqerit) në gjak (hiperglicemia), çon papërdorur dhe me tepri, nxirret të insulinës (e plotë ose e pjes-
midis të tjerash, në eliminimin e jashtë (eliminohet me anë të urinës). shme), paaftësi për të përdorur
glukozës në urinë, prandaj quhej Insulina glukozën me shkak uljen e ndjesh-
"urinë e ëmbël". Diabeti është një Insulina është e rëndësishme në mërisë të qelizave ndaj insulinës (që
gjendje mjekësore kronike, çka do rregullimin e rreptë të nivelit të nuk realizohet transporti i glukozës
të thotë që, megjithëse trajtohet, ajo glukozës në gjak dhe këtë e bën brenda qelizës). Të gjitha këto çojnë
zgjat deri në fund të jetës. Pra, diabeti nëpërmjet transportit të glukozës në në rritje të niveleve të glukozës
është një sëmundje që përmirësohet, brendësi të qelizës përdoruese dhe (hiperglicemia), pra në diabet.
por nuk shërohet. Në Shqipëri, numri nëpërmjet depozitimit në indin Simptomat
i personave me diabet është në rritje. muskulor dhe atë dhjamor. Normali- Diagnoza e diabetit mund të
Mendohet se kjo rritje influencohet sht pas ngrënies së një vakti ushqi- dyshohet në praninë e shenjave të
nga vetë ndryshimet e kësaj periudhe mor, vlerat e glicemisë rriten. Në mëposhtme: Urinim në sasi të
tranzicioni, si sa i takon mënyrës dhe përgjigje të kësaj rritjeje, pankreasi madhe, madje edhe natën (poliuria).
sasisë së ushqyerjes, ashtu edhe prodhon më tepër insulinë që të Tharje të gojës, etje, pirje të ujit në
nivelit të streseve psiko-emocionale ndihmojë glukozën të hyjë nëpër sasi të madhe. Meqenëse diabetiku
dhe aktivitetit fizik. qeliza dhe të ulë nivelet e glicemisë urinon shumë, ai dehidrohet (humb
Perimet, ushqimi kryesor kundër sheqerit në gjak Shifra dhe fakte
• 1/7 shtatzëni shoqërohet me diabet
gestational (që zhvillohet në shtatzëni).
or sa kalori duhet të marrë një person i cili • 20.9 mln ose 16.2% e lindjeve të gjalla
Pvuan nga diabeti? Kalorazhi ndryshon në varësi të gjinisë,
më 2015, gratë kanë patur një formë të
KËSHILLA Gjithsesi, janë disa rregulla të përgjithshme, por më pas janë zhvillojnë diabet të tipit 2, brenda 5-10
në varësi të moshës, në varësi të aktivitetit fizik, në varësi të
hiperglicemisë në shtatzëni. Gati gjysma e
peshës trupore etj.
grave me histori të diabetit gestional,
dietologët ata që përcaktojnë kalorazhin konkret për çdo
viteve nga lindja.
pacient.
•50% e rasteve me hiperglicemi në shtat-
Ajo që rekomandohet të konsumohet pa masë, janë perimet
dhe zarzavatet, ato rekomandohen të konsumohen të freskëta
zëni, ndodhin te gratë e moshës nën 30 vjeç.
dhe mundësisht të papërpunuara (skuqura apo zier), për të
•Pjesa më e madhe e rasteve me
mos humbur vlerat ushqimore. Këto ushqime nuk duhet të
hiperglicemi në shtatzëni, ishte në vendet
skuqen, por të konsumohen të ziera ose të pjekura.
me të ardhura të mesme dhe të ulëta, ku
Sa i takon vajit, preferohet përdorimi i vajrave bimore, siç
aksesi për kujdesin amtar është i limituar.
është vaji i ullirit.